Un modelo modélico e baleiro (II)

Continuando co coñecemento da estrutura interna da materia, as alumnas de 4º de ESO Adriana, Nuria, Sandra, e Shakira elaboraron este vídeo no que recollen os experimentos levados a cabo polo neozelandés Ernest Rutherford e o seu equipo e presentan as características do modelo atómico ao que deron lugar, de maneira que todos poidades velo e, con sorte, aprender algo del.

Un traballo moi ilustrativo e ameno, rapazas!!

Dividindo o indivisible

O hate non é cousa de agora. Cada vez que un persoeiro eminente de calquera campo do saber ou do facer presenta algo ao público, está provocando que toda a comunidade de "colegas" se bote sobre iso coma un animal de presa para tratar de rebatilo, matizalo, amplialo, melloralo, criticalo, negalo sen máis...en definitiva, tumbarlle o traballo.

E se non, que llo pregunten a John Dalton, un mestre inglés de infatigable curiosidade e rigor metodolóxico que chegou a ser un dos científicos máis recoñecidos da súa época. Poida que polo que máis soe hoxe en día sexa pola enfermidade ocular de percepción das cores que leva o seu nome, pero entre outras moitas cousas,  tamén lle deu por dicir que toda a materia estaba composta de partículas elementais, indivisibles e indestrutibles chamadas átomos.

Isto é unha maneira moi simplista, case insultante, de resumir o enunciado da Teoría Atómica como froito dun traballo de investigación longo e concienzudo por parte do abnegado mestre cuáquero, pero a explicación desta teoría é materia doutro post. O importante, para o que nos ocupa agora, é que o traballo da ciencia a partir dese momento era comprobar se ese átomo era realmente a última partícula da que está feita a materia. Non tardaron en chegar os resultados, e o seguinte paso no estudo da estrutura da materia correu a cargo doutro británico, Joseph John Thomson, xa no eido da Física. 

Para ilustrarnos sobre o seu traballo e conclusións, os alumnos de 4º de ESO Agustín, Elena, Lauro e Valeria, elaboraron o seguinte vídeo, realmente interesante e ameno, e tamén froito dun gran traballo, cómpre dicir! Anímovos a velo.

Con todo, Dalton pode estar tranquilo, pois segue a recoñecerse a súa importante contribución á comprensión da estrutura da materia e o seu modelo, aínda que incompleto, coma todos, segue ofrecendo resultados satisfactorios en moitas aplicacións da química. Por outra parte, o mesmo pode dicirse de Thomson, pois o seu modelo tampouco tardaría en ser "tumbado" asimesmo, pero é innegable a afouteza demostrada ó plantexar a subdivisión do átomo e a existencia dos isótopos dun elemento, abrindo camiño a toda a investigación que viría.

Así que xa sabedes, a rebatir as leis toca! (pero con probas e rigor)

Un modelo modélico e baleiro

Este é un símbolo que forma parte da nosa iconografía habitual hoxe en día, soa a futurista, poida que teña que ver con algo perigoso... Sen embargo, o máis probable é que nada se saiba do que pretende representar nin cal foi a súa orixe.

Para ilustrar aos seus compañeiros a este respecto, hoxe, Bea de 3º de ESO-A, desplegou grandes doses de creatividade e amosou cunha maqueta o experimento da lámina de ouro levado a cabo por Geiger, Marsden e Rutherford, que permitiu constatar un feito importante: que os átomos están consituídos por un núcleo moi pequeno e unha codia moito maior na que se atopan os electróns, é dicir, que todo aquilo que posuímos ou sobre o que nos asentamos e nos parece tan firme é nun 99,9999999% espazo baleiro. Coidado coa vertixe!

 

E, ¿cómo se podían manter eses electróns alonxados do núcleo se, como sabemos, as cargas de distinto signo tenden a xuntarse? Pois, propuxo Rutherford, movéndose en órbitas coma as dos planetas arredor do sol. Velaí o porqué do símbolo empregado para representar ese modelo do átomo, o primeiro que propuxo a existencia dun núcleo, e de aí que se convertese no símbolo da química física nuclear. Coma sempre, tirando do coñecido. Sen embargo, neses mundos diminutos as cousas non adoitan ser tan sinxelas, como non tardaría en saberse...

Aínda así, bravo Bea polo teu traballo, que espero que nos teña aberto os ollos a máis de un!

Premios Nobel de Física e de Química 2018

Os pasados días 2 e 3 de outubro foron concedidos os premios Nobel de Física e de Química,  respectivamente.

Arthur Ashkin, Gérard Mourou e Donna Strickland comparten a distinción no eido da Física polo seu traballo relacionado co láser, que os levou a desenvolver innovadoras e potentes "ferramentas feitas de luz". O galardón en Química, por outra parte, compárteno Frances Arnold, George Smith e Gregory Winter, polo seu traballo na síntese de proteínas en relación coa teoría da Evolución.

Os alumnos de Bacharelato fixéronse eco desta importante nova no blog do Proxecto Ciencia Activa, así que, para quen queira saber algo máis sobre as intersantes achegas destes científicos, comparto aquí as ligazóns ás correspondentes entradas feitas por Gigi e Adriana.

Bo traballo de divulgación!

http://bioxeozorelle1bac.blogspot.com/2018/10/premio-nobel-de-quimica-2018.html

http://bioxeozorelle1bac.blogspot.com/2018/10/premio-nobel-de-fisica-2018.html

Comezo dos cursos en edmodo

Por se alguén aínda non se decatou, o novo curso xa está en marcha e, como xa fixemos o ano pasado, a plataforma Edmodo será a canle habitual para compartir recursos, asignacións, comentarios, etc., así como a vía de comunicación remota habitual entre profesor e alumnos.

De maneira que, se alguén aínda non ingresou no/s seu/s curso/s correspondente/s, agora é o momento.

A maquinaria xa está funcionando, non quededes atrás!

Experimentamos na clase co apantallamento eléctrico

Hoxe na clase estivemos a experimentar cun efecto curioso relacionado co electromagnetismo e que nos afecta a cotío. Probamos a meter un móbil coa radio conectada nun sobre feito de papel de aluminio e observamos cómo ó introducilo cos auriculares deixaba de recibir o sinal de radio, mesmo sen chegar a pechar o sobre.

Os dispositivos deste tipo coñécense como Gaiola de Faraday e baséanse nas propiedades dun condutor en equilibrio electrostático: nun sobre, caixa, ou envase metálico sobre o que incide un campo eléctrico externo, os electróns que forman parte dese material, como teñen mobilidade, desprázanse por efecto dese campo para acumularse nun lado dese obxecto, mentres que os catións metálicos quedan fixos nas súas posicións de rede, pois non teñen esa liberdade de movemento; esa separación de cargas xenera no interior da gaiola un campo eléctrico de sentido contrario ó que actúa dende fóra, contrarrestando o efecto deste. Así o campo eléctrico interno resultante é nulo e, como consecuencia, ninguna carga eléctrica se poderá mover polo interior da gaiola.

 Esta propiedade emprégase para protexer cables, escáneres e circuitos de interferencias electromagnéticas, pero tamén podemos notar o efecto do apantallamento eléctrico noutros dispositivos que, aínda que non foron deseñandos con ese propósito, actúan como gaiolas de Faraday, como cando perdemos a cobertura de móbil no interior dos ascensores ou en edificios con estrutura de malla de aceiro, ou cando un raio atravesa un avión sen consecuencias no seu interior.

As carrocerías dos coches tamén funcionan como gaiolas de Faraday, por iso se recomenda que no caso de que nos sorprenda unha tormenta eléctrica nunha viaxe en coche, permanezamos non interior do vehículo, porque é o lugar máis seguro.

Aínda así, como ocorre con frecuencia en física, este modelo é una simplificación que explica una situación ideal. A realidade é máis complexa, e no canto de falar de "anulación" de interferencias eléctricas, deberiamos de empregar o termo "atenuación". Para afondar un pouco máis neste tema, e de paso comprobar cómo se emprega unha perigosa combinación de boa sona da ciencia con escasa cultura científica da poboación para tratar de convencela de ideas do pensamento máxico, podedes consultar este blog.

Feliz perihelio a tod@s!

Hai poucos días, o 21 de decembro concretamente, tivo lugar o solsticio de inverno (para o hemisferio norte), o día do ano de menos horas de luz e o día no que a posición aparente do Sol no ceo é máis baixa. Numerosas culturas ó longo dos tempos decidiron sinalar esta data nos seus máis ou menos sofisticados calendarios como punto de “fin de ciclo” ou de “novo comezo” despois da noite máis longa e parece razoable a teoría de que a presenza de festividades por esta época sexa unha herdanza das antigas tradicións, das que se conservaron as datas pero se foron substituíndo os motivos. 

Ata aquí todo ben (supoño). O que se cadra resulta máis chocante para moitos “norteños”  é que hoxe, 3 de xaneiro, en pleno inverno boreal, o noso planeta estea no seu perihelio, é dicir, o punto da súa traxectoria arredor do Sol máis próximo a este. Parece un contrasentido que vaia máis frío nos meses nos que a Terra está máis preto da fonte de calor, pero habería que preguntarlles ós habitantes do hemisferio sur se opinan o mesmo. 

 

Os solsticios son debidos á inclinación do eixo de rotación terrestre con respecto ó plano da traxectoria elíptica que describe a Terra arredor do Sol . E precisamente é esta variación da incidencia da radiación solar ó longo do ano a que causa a existencia de estacións con climas diferenciados. 

A proximidade á estrela pode influír, pero menos. En realidade a diferencia entre a distancia á que estamos hoxe do Sol (uns 147 millóns de quilómetros) e a máxima separación á que estaremos, no chamado afelio, o vindeiro 6 de xullo é só dun 3,3%.

 

Outra circunstancia interesante a ter en conta ten que ver coa Segunda Lei de Kepler, da que, como ben sabe o alumnado de Física de 2º de Bacharelato, se pode deducir que a velocidade de translación da Terra é maior no perihelio que no afelio. Así, hoxe o noso planeta desprázase con respecto ao Sol a uns "abraiantes" 30,7 km/s (uns 110.700 km/h), fronte ós "ridículos" 28,7 km/s (103.500 km/h) que acadará en xuño, o que fai que o inverno neste hemisferio sexa máis curto que o verán. Unha boa nova para quen guste das altas temperaturas.

En todo caso, como unha elipse no ten principio nin fin, o de hoxe parece un día tan arbitrariamente idóneo coma o do solsticio ou o primeiro de xaneiro (no que non se dá ningún destes eventos astronómicos significativos para os terrícolas) para sinalar o inicio dun novo ciclo, polo que vos desexo a todos un feliz perihelio e proveitoso ano novo!!